Kloster Eberbach – Rijn, Riesling, Rheingau

In de herfst kleuren de bladeren aan de wijnstok in de Rheingau in een rasterpatroon groen, goudgeel, oranje koper en hier en daar vuurrood. Midden in dit kleurrijke landschap ligt één van Europa’s belangrijkste monumenten: Kloster Eberbach. Begin oktober, vlak voor de tweede lockdown, ben ik sfeer gaan proeven en heb ik een bezoek gebracht aan het bekende klooster in de regio Rheingau.

 

Rijnknie

Daar waar de Rijn een scherpe bocht maakt, bij Wiesbaden en Mainz, van oost naar west, vervolgens bij het plaatsje Bingen verder naar het noorden stroomt richting Koblenz, ligt het geografische centrum van de Duitse wijnbouw en geschiedenis. In de Rheingau, op leistenen hellingen, badend in de lichtreflecties van de Rijn, staan groene druivenstokken zorgvuldig gerangschikt. En dankzij de knik in de rivier – de Rijnknie – zijn deze allen gericht op het zonnige zuiden. Vrijwel nergens in Europa gedijden, in de donkere middeleeuwen, wijnstokken zo noordelijk. Een uniek microklimaat.

 

 

Romeinen

Hoe kwamen die wijnstokken zo noordelijk in Europa terecht? De wijnstokken zijn ooit door Romeinse soldaten naar het Moezelgebied en het Rijndal gebracht. Na de instorting van het Romeinse Rijk namen kloosters het (wijn)stokje over van de Romeinen. Eberbach is zo´n wijnklooster – gesticht in 1136 – door Cisterciënzers uit het wijnmekka voor dorstige gelovigen, de Bourgogne. Dat was geen onfortuinlijke zet van de Franse wijnminnende monniken. Het kloostercomplex werd in de middeleeuwen zelfs de meest welvarende wijnhandel ter wereld!

 

    

Kelders en krochten

We hebben een rondleiding gereserveerd in het beroemde klooster. De gids neemt ons mee door het, deels romaans en deels gotische bouwwerk en de mystieke kelders en krochten (Umberto Eco’s ”In the name of the Rose” is hier deels  verfilmd). Via een zaal met indrukwekkende antieke wijnpersen eindigen we bij een groot houten wijnvat dat rond de vijftiende eeuw moet zijn gebouwd. Althans het vat dat we te zien krijgen is een replica van het origineel. Maar dat mag de pret niet drukken. Er kon 70.000 liter wijn en was toendertijd het grootste wijnvat ter wereld.

 

”Plots kwam er een everzwijn (Eber) uit het bos. Het dier sprong drie keer over een kleine beek (Bach) en tekende met zijn tanden een ovaal in de modder en een tekening van een kerk. Dat was een teken van God!” / daar moest het klooster gebouwd worden aldus de legende…

 

Schatkamer

De rondleiding eindigt met nóg een hoogtepunt : de schatkamer, een prachtige gewelfde kelder, genaamd de “Cabinetkeller”, waar de kostbaarste wijnen werden opgeslagen en konden rijpen. Waarom de Franse term Cabinet ? Voor 1970 werd de term Cabinet in Duitsland gebruikt om een zeer goede wijn te classificeren (had toendertijd niets van doen met het zoetheidsgehalte van de wijn). In 1971 werd de term Cabinet op het etiket verboden, en werd de term Kabinett officieel gebruikt als aanduiding om het zoetheidsgehalte aan te geven binnen het huidige prädikatssyteem

 

Van groot naar klein

Meer wijngeschiedenis kun je vinden in het kleine museum van Kloster Eberbach. Er staan maquettes van het klooster en ook een op schaal gemaakt schip met houten vaten die werden verscheept via de kronkelende Rijn naar o.a Keulen. Eberbach beschikte toendertijd over een vloot van dertig van deze houten schepen. Leuk om te zien maar genoeg wijngeschiedenis…het wordt het tijd om een duik te nemen in het goddelijke monnikensap. Op naar de Vinotheek!

 

Koningin

 

Fernweh

Tip! nog te zien en te proeven: In 2008 werd de hypermoderne Steinbergkeller, een moderne kathedraal die 14 meter ondergronds ligt, gebouwd middenin de Steinberger wijngaard. Ik ben er (nog) niet geweest maar het moet bijzonder zijn (zie link).

We verlaten een herfstig Rheingau en volgen in blog deel 2 het gezang van de Loreley, die ons lokt richting ”Romantische (Mittel) Rijn” en gaan op zoek naar nog meer wijnlegendes. Misschien zien we er een dorstig everzwijntje een beekje overspringen…