Hoog Beek & Royen Symphonie in Symmetrie

Het regent pijpestelen als ik het kiezelpad oploop richting hek van wijngaard Hoog Beek & Royen. Sigrid van Ede, vrijwilliger van het eerste uur, komt in regenjas aan met een brede glimlach op het gezicht en gaat mij hopelijk vanalles vertellen over het ontstaan en het beheer van deze wijngaard op deze bijzondere plek.

Sigrid spreekt met een licht Duits accent: “Ikzelf ben opgegroeid in Duitsland, zowat tussen de wijnranken, in Rheinhessen en in Reinland-Pfalz, dé wijnregio in Duitsland en heb mijn man Gerrit daar voor het eerst ontmoet. Vanuit mijn achtergrond in scheikunde en biologie, en ik was bijna met pensioen, heb ik na een informatieavond, waarin de Rotary van Zeist het plan toelichtte om een wijngaard te beginnen en vrijwilligers wilde werven, mij aangemeld.”

”We bevinden ons in de moestuin van de oude villa Hoog Beek & Royen dat tot begin jaren veertig, van de vorige eeuw, nog in handen was van een particulier. Inmiddels is het Utrechts Landschap beheerder en wij huren het sinds 2013, toen zijn wij met vele vrijwilligers begonnen de aanplant van de druivenstokken. Volgende maand vieren we ons 10-jarig bestaan.’’

We wandelen ondertussen de wijngaard in en het hemelwater vloeit nog steeds rijkelijk maar gelukkig kunnen we straks schuilen in het houten wijngaardhuisje, dat in de schaduw van een massieve Catalpa boom staat, die lijkt te waken over de strak in het gelid staande druivenstokken.

Is deze bodem eigenlijk wel geschikt voor de aanleg van een wijngaard?

”Het is hoofdzakelijk zand. Hier aan deze kant heb je de zandgrond en dan ligt daar – ze wijst recht voor zich uit – de Driebergseweg, waar de kleibodem begint.” Om kennis in te winnen hoe de bodem te bewerken hebben wij gebruik gemaakt van de expertise van Stan Beurskens. Daarna hebben we contact gezocht met Roelof Visscher van de wijngaard ‘Hof van Twente’. Hij heeft ons geholpen met de keuze van de druivenrassen die gedijen in deze bodem en klimaat. We hebben gekozen voor de johanniter en de souvignier gris.”

Werken jullie biologisch?

‘’Wij zijn niet bio-gecertificeerd en dat willen wij ook niet, je doet datgene in de wijngaard wat een wijnstok nodig heeft. Een certificaat zegt eigenlijk niets over wat men in de wijngaard doet. Wij gebruiken heel summier zwavel en koper. Ik denk dat er gecertificeerde bio-wijnboeren zijn die veel meer spuitmiddelen gebruiken dan wij. Een wijndruif heeft nu eenmaal een beetje koper nodig. De meeste wijndruiven staan in gebieden waar vroeger vulkanen waren en in dat gesteente zit van nature koper. Een druif is een overlever. Hij groeit daar waar je hem neerzet. Wij laten twee trossen per opgaande scheut rijp worden en overtollige druiventrossen worden verwijderd om tot een goed eindproduct te komen.”

Hebben jullie last van natuurlijke vijanden zoals woelmuizen of vogels?

Sigrid: ”We hebben wel vogels die erop azen maar we hebben een buizerd die de spreeuwen op afstand houdt. Dat zijn onze bewakers. En wij pakken alles in met blauwe netten.”

En hoe wordt omgegaan met de beruchte schimmels in de wijngaard?

”We zijn elke week op vrijdag en zaterdag aanwezig en kunnen dan zien of het zich voordoet. En als we schimmels zien dan knippen we die haard weg. Zo vermindert de schimmeldruk. We zijn lid van de Verenigde Nederlandse Wijnproducenten. Tegenwoordig zijn er apps die voorspellen weerwaarschuwingen specifiek voor de wijngaard, dus het wordt steeds makkelijker gemaakt om hierop te anticiperen. En door gewoon met open ogen door te wijngaard te lopen heb je het ook gauw in de gaten”.

Het wordt tijd om te gaan schuilen en we lopen richting het houten wijngaardhuisje in de schaduw van de catalpa. Binnen aan de wand hangen allerlei foto’s en prenten aan de muur. We ontmoeten hier de partner van Sigrid: Gerrit van Ede. Sigrid weet veel over het wijngaardbeheer te vertellen maar Gerrit weet veel over de cultuurhistorische betekenis van het landgoed Beek & Royen. Toen men vijf jaar bestond is het boek op initiatief van Duco Brongers, ook vrijwilliger, samengesteld. Gerrit laat ons dit boek zien met zeer uitgebreide info over het ontstaan van de Zeister wijngaard.

   

”’Rondom de 18^e eeuw vanuit Maarssen, deze kant op, ontstonden overal buitenplaatsen, dat zijn zomerverblijven voor welgestelde stedelingen uit Amsterdam en Utrecht. Zocher, een bekend landschapsarchitect, heeft het park ontwikkeld, hij is ook bekend van Slot Zeist dat hier om de hoek ligt. Het is een Engelse landschapstuin – we zitten hier net zo´n beetje op de grens van de Franse stijl en de Engelse stijl – van hieruit richting Rhenen zijn het allemaal Engelse tuinen. Deze landschapstuinen hadden vaak een moestuin en waar we ons nu in bevinden.”

 

“Het was verwaarloosd en op een gegeven moment aangeboden aan de gemeente Zeist en het Utrechts Landschap, een natuurvereniging. Dat is een verschil met alle andere buitenplaatsen; die zijn allemaal verkaveld. De wijngaard is half ommuurd en deze staat op het punt om te worden gerestaureerd als de vijverpartijen klaar zijn.’’

In de Bourgogne is de ommuurde wijngaard een belangrijk gegeven ter bevordering van de groei en bescherming van de druivenstokken. Merken jullie iets van de invloed van de muur op de groei van de druivenstok?

Sigrid: ”Ja, dat is hier ook voelbaar. De warmte wordt vastgehouden en gereflecteerd door de stenen muur. Eergisteren waren we met de vrijwilligers bezig in de wijngaard en toen kon je precies zien, daar waar de zon scheen, daar kwam de sapstroom zichtbaar al op gang.’’

”Wat niet rijp wordt dat knippen we er gewoon uit. Johanniter is compact, de druiven zitten heel dicht op elkaar in een tros, je ziet de steeltjes bijna niet. De bessen van de souvignier gris zijn losser. Bij de Johanniter doen we aan troshalvering als het niet zo´n mooi jaar is, zo worden ze gezond rijp. Zo is het elk jaar weer aanpassen aan de weersomstandigheden van het moment.”

Aan de muur van het voormalige boswachtershuisje hangen ook allerlei oorkondes. ”We hebben het eerste jaar al kunnen oogsten en er wijn van gemaakt, dat is best uniek. We hebben onze wijnen in 2014 ingestuurd naar de Austrian Wine Challenge. De Johanniter kreeg brons en de Souvignier Gris zelfs zilver! Sindsdien zijn de wijnen ieder jaar in de prijzen gevallen. O ja, en we maken nog een grappa genaamd Seyster Spirit.”

Het wordt dan ook de hoogste tijd om te gaan proeven van dit met zilver bekroonde sap. We proosten alvast, met een glas souvignier gris, op het tienjarig bestaan van de wijngaard Hoog Beek & Royen.

 

De regen is gestopt, de grijze lucht is een beetje opgeklaard en ik neem afscheid van het aardige echtpaar. Buiten wandel ik nog even langs de oude muur waar ik me inbeeld hoe rond 1730, Clara Justine van Royen, toenmalige burgemeestersvrouw van Hendrik Verbeek, woonachtig in de prachtige villa, genoten moet hebben van de Engelse parktuin, grenzend aan het Zeister Slot, het lustoord van Willem Adriaan van Nassau. Zou zij zich hebben gelaafd aan warmte van de zonnestralen die tegen de muur terug weerkaatsten op haar gezicht, hetzelfde zonlicht dat nu de bleke druiven van kleur voorziet?

Bijna driehonderd jaar later, nadat de welgestelde Clara en Hendrik op deze plek de vruchten plukten van hun moestuin, beheren een zestigtal vrijwilligers, harmonieus, een strak aangelegde en professioneel onderhouden wijngaard. Tevens een mooie sociale samenwerking waaruit de rijke en sappige oogst ten goede komt aan een door de Rotary aangewezen maatschappelijk doel, om zo een mooiere wereld te creëren voor iedereen.

 

Interesse in een rondleiding? Zie Wijngaard in Zeist

Speciale dank aan: Geert Blijham, Sigrid en Gerrit van Ede, Wim Vermaak van de Rotary Zeist.